Zagadnienia i opracowanie na środowe kolo z ćwiczeń pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej

1. Pedagogika opiekuńcza.

   GENEZA

   PRZEDMIOT ZAINTERESOWANIA

 

Pedagogika opiekuńcza interesuje się opieką młodych ludzi, którzy są jej poddawani w instytucjach całkowitej, częściowej opieki, związkach, stowarzyszeniach itp. organizacji. Zazwyczaj opiekę nad młodzieżą sprawiają nauczyciele i wychowawcy.

 

MIEJSCE PEDAGOGIKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ W NAUKACH

 

Pedagogika opiekuńcza jest dyscypliną pedagogiki. Powiązana jest ściśle z pedagogiką społeczną i pedagogiką specjalną.

 

1. Terminologia pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej.

    

   OPIEKA

 

Opieka jest to wykonywanie czynności pielęgnacyjnych. Jest to też tworzenie warunków do rozwoju podopiecznego. Jest to stosunek społeczny, w którym występuje dawca i biorca opieki. Dawca opieki sprawuje pieczę nad biorcą opieki. Biorca opieki jest osobą, która nie potrafi zgodnie z wymogami społecznymi dotyczącymi życia samodzielnie o siebie zadbać i nie posiada jeszcze wyrobionych umiejętności na danym poziomie, jak dawca opieki. Biorca opieki nie potrafi również unikać zagrożenia, jakie wypływa z życia społecznego. Opieka jest bezinteresowna, zaspokaja potrzeby niezbędne dla życia i rozwoju.

 

WYCHOWANIE

 

Jest to wpływanie na daną osobowość w celu osiągnięcia względnie stałych zmian w niej. Świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczy między wychowankiem, a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę emocjonalno-motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia. Proces wychowania uwarunkowany jest wieloma czynnikami. Wiąże się on przede wszystkim ze zrozumieniem przez jednostkę określonych norm społeczno-moralnych oraz nadaniem tym normom w zależności od jej uprzednich doświadczeń i gry motywów znaczenia osobistego. Na jakość i głebość zmiany składa się m.in. jakość norm, klarowność ich przekazu, stopień dokładności odbioru, zgodność lub niezgodność z dotychczasowymi przekonaniami jednostki, siła i trwałość przeżycia osobistego tych norm oraz ich życiowe zastosowanie. Proces i wyniki wychowania kształtują się pod wpływem:

1. świadomego i celowego oddziaływania odpowiedzialnych za wychowanie osób i instytucji (m. in. rodziców, nauczycieli, rodziców, szkoły, organizacji społeczno-politycznych i kulturalnych),

2. systemu wychowania równoległego, a zwłaszcza odpowiednio zorganizowanej działalności środków masowego oddziaływania,

3. wysiłków jednostki nad kształtowaniem własnej osobowości.

Do podstawowych składników wychowania tradycyjnie zalicza się wychowanie:

• umysłowe,

• moralne,

• religijne,

• obywatelskie (społeczne),

• estetyczne i fizyczne,

• kształcenie politechniczne.

Wychowanie ze względnu na ogromne znaczenie aktywności własnej wychowanka należy pojmować jako wychowanie przez działalność umysłową, społeczną, wytwórczą (pracę), artystyczną i zdrowotną.

 

POMOC

 

Pomoc można rozumieć na kilka sposobów:

• jest to działanie podjęte dla dobra innej osoby,

• jest to osoba/grupa osób pomagająca komuś,

• jest to coś, co pomaga w trudnej sytuacji, czyni ją mniej uciążliwą,

• jest to przedmiot ułatwiający wykonywanie jakichś czynności.

 

WSPARCIE

 

Wsparcie to inaczej wszelkie działania, których się podejmujemy w celu rozwiązania trudnej sytuacji drugiego człowieka. Przy udzielaniu wsparcia należy pamiętać, że jeśli nie dajemy sobie rady, to musimy się wycofać, bo nie można czuć się wykorzystywanym. Wspierać trzeba dotąd, dopóki nie zbliżymy się do rozwiązania problemu – czyli nie można doprowadzić do sytuacji, w której osoba wspierana przez nas uzależnia się od nas.

 

RATOWNICTWO

 

Ratownictwo to ogół środków i metod ratowania życia ludzkiego i niesienia pomocy w warunkach zagrożenia.

 

KOMPENSACJA

 

Kompensację można rozumieć na 2 sposoby:

1. wyrównywanie własnych braków w jakieś dziedzinie/umniejszenie roli niepowodzeń przez wzmożoną aktywność w innej dziedzinie/doskonalenie pozytywnych cech,

2. zrównoważenie określonego działania innym działaniem, które znosi/wyrównuje początkowe działanie.

 

ŹRÓDŁA METODYKI PRACY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ

 

Źródłami treściowymi metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej są:

• wiedza ogólna z zakresu: psychologii, socjologii, filozofii człowieka,

• wiedza ogólna praktyczna z zakresu teorii wychowania opiekuńczego,

• współczesna wiedza metodyczna, zawarta w najnowszych pozycjach, które tyczą się działalności opiekuńczo-wychowawczej w różnych instytucjach,

• teoria opieki zakładowej przedstawiona w dorobku publicystycznym prekursorów pedagogiki opiekuńczej,

• prawo, regulujące działalność instytucji opiekuńczo-wychowawczych.

 

ZASADY WYCHOWANIA OPIEKUŃCZEGO:

 

1. Prekursorzy.

 

PESTALOZZI

 

Pestalozzi żył na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodził z Zurychu. Był on pedagogiem i pisarzem szwajcarskim, który stworzył system dydaktyczny; wypróbował on go w prowadzonych przez siebie szkołach i zakładach wychowawczych. Znajdował się pod dużym wpływem Rousseau, na skutek czego zakładał, że wychowanie nowego człowieka jest możliwe w takim ustroju społecznym, w którym zlikwiduje się egoizm jednostek i grup społecznych. Pestalozzi wysoko oceniał wychowanie umysłowe, opierając je na poznawaniu świata i rozwoju zdolności poznawczych człowieka. Stworzył teorię nauczania początkowego, gdzie uprzywilejował naukę o rzeczach, a w poznawaniu ich zwracał uwagę na 3 czynniki:

1. liczba

2. kształt

3. słowo.

Jego program kształcenia kładł nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym. Połączył wychowanie umysłowe z praktycznym przygotowaniem do życia, jednocześnie doceniał wychowanie moralno-religijne i fizyczne.

 

JANUSZ KORCZAK

 

Żył na przełomie XIX i XX wieku. Był on pedagogiem, lekarzem i pisarzem, opiekował się żydowskimi dziećmi. Organizator i kierownik Domu Sierot w Wawie dla dzieci żydowskich oraz sierocińca „Nasz dom” dla dzieci polskich. Był też wykładowcą w wolnej wszechnicy polskiej i w instytucie pedagogiki specjalnej, kuratorem sądu dla nieletnich i autorem niezapomnianych pogadanek radiowych dla dzieci i dorosłych. Stworzył system wychowania w domu dziecka w sposób interesujący łącząc zasadę kierowania dziećmi z zasadą ich samodzielności. Duża rola w tym systemie to formy pobudzające społeczną aktywność dzieci i osobowość wychowawcy. Korczak prowadził szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia, prasy i książek. Zginął wraz z dziećmi z domu sierot w Treblince.

 

BABICKI

 

Żył na przełomie XIX i XX wieku. Był on działaczem oświatowym i pedagogiem, a w okresie pierwszej wojny światowej rozpoczął pracę w zakładach wychowawczych skupiających dzieci pozbawione rodziny. 1916 rok to rok, kiedy zaczął realizować własny system wychowania zakładowego, tzw. rodzinkowy. Polegał on na skupianiu w jednym domu 15-20 dzieci w różnym wieku, które pod kierunkiem starszej koleżanki i pod opieką ogólną wychowawcy tworzyły „rodzinkę”. Babicki cieszył się dużym autorytetem jako specjalista od spraw wychowania w zakładach.